رونمایی بهمعنای دستیابی به دانش فنی تهیه محصول است. با وجود این همه تبلیغ میکنند که رونمایی از داروها ارزبری را کاهش میدهد، اما اینگونه نیست. زمانی ارزبری کاهش مییابد که تجاریسازی داروها اتفاق بیفتد و به تولید محصول برسد. به گفته وی از آن 35دارو فقط 3دارو تجاریسازی شده است.» ماجرا بسیار آشناست. تولید علم برای علم یا دستیابی به دانش فنی، فقط در لابراتوار؛ طی این سالها مراسم رونمایی از داروهای مختلفی که توسط دانشمندان ایرانی ابداع و اختراع شده بود با آب و تاب فراوان در رسانهها بازتاب پیدا کرد.
چه چشمها که به راه این داروها نماند و چه بیمارانی که امیدوار شدند بهزودی داروی دردشان به آنها خواهد رسید. اما ظاهرا همهچیز در همان مراسم رونمایی خلاصه شده است. در علوم و فناوریهای دیگر نیز وضعیتمان کما بیش اینچنین است. مثلا در حوزه شیمی که بیشترین مقالات علمی را در دنیا منتشر کردهایم دستاورد عملی برای کشور چه بوده است؟ یا در حوزه نانو که رتبه تک رقمی در دنیا بهدست آوردهایم چه دستاوردی در صحنه عمل برای مردم عاید شده است.
شما بهعنوان یک شهروند چند محصول نانویی میتوانید نام ببرید که ثمره تلاش دانشمندان حوزه نانو در ایران باشد؟ این سیاه نمایی نیست، تزریق ناامیدی در میان مردم هم نیست؛ بیان یک درد است. سعدی علیهالرحمه قرنها پیش گفته بود «عالم بیعمل به که ماند؟ به زنبور بیعسل». علمی که فقط در انبان دانشمندان باشد دردی از مردم دوا نخواهد کرد. کاش در همان مراسمی که انواع و اقسام داروها رونمایی میشد از زبان متخصصان فن گفته میشد که این داروها فقط بهصورت نمادین رونمایی شده است و هنوز خط تولید آنها راهاندازی نشده و بیماران به امید خرید آنها از داروخانه محل خود نباشند.
ای کاش به جای تمرکز بر دستیابی به دانش فنی 35دارو که فاقد توانمندی تجاریسازی آن هستیم روی 10دارو تمرکز میشد و آنها را به مرحله تولید نهایی میرساندیم و داروها را بهدست بیماران میرساندیم تا گوشهای از دردهای آنها درمان شود. بحرانی که اکنون در عرصه دارو با آن دست و پنجه نرم میکنیم تا حدی ناشی از همین رویکرد بوده است که به جای تجاریسازی داروها، صرفا به فکر تولید دانش فنی داروها بودهایم.
هر چند براساس استانداردهای مرسوم دنیا حتی بعد از دستیابی به دانش فنی تولید یک دارو، یک دوره 3تا 5ساله برای تست آن در سطح جامعه درنظر گرفته شده و عوارض و تبعات هر دارو در فصول مختلف روی بیماران مختلف مورد سنجش و بررسی قرار میگیرد و بعد از این فرایندهای طولانی اجازه تولید انبوه و توزیع عمومی و صادرات آن داده میشود. اظهارات بالاترین مقام حوزه دارو در وزارت بهداشت درباره تولید تجاری تنها 3دارو از 35داروی رونمایی شده در سالهای اخیر شوک آور و به نوعی افشاگرانه است. معلوم نیست اگر روزهای انتهایی دولت نبود باز همچنین افشاگریهایی صورت میگرفت یا همچنان بر طبل تبلیغات پیشرفت دارویی کشور کوبیده میشد.